Kun je schadevergoeding eisen van je accountant als hij je bij de FIU heeft gemeld?

Je komt erachter dat je bankrekening is geblokkeerd, dat je bank de relatie met je beëindigt, of dat je onderwerp wordt van een toezichtonderzoek of strafrechtelijk onderzoek zonder dat je weet waarom. In zulke situaties is het goed mogelijk dat je accountant een melding heeft gedaan bij de FIU (Financial Intelligence Unit), het nationale meldpunt voor ongebruikelijke transacties. Die melding is bedoeld om mogelijke witwaspraktijken of financiering van terrorisme te signaleren, ook als er nog geen sprake is van een strafbaar feit. Als je accountant die melding heeft gedaan, mag hij dat niet aan je vertellen. Toch kun je op basis van indirecte signalen vermoeden dat er iets aan de hand is:

je krijgt ongebruikelijke vragen over oude transacties;

je merkt dat de bank of de Belastingdienst toegang lijkt te hebben tot verstrekte informatie die alleen bij je accountant bekend was en die hij mogelijk heeft verstrekt aan opsporings- of toezichthoudende instanties;

de zakelijke relatie met de accountant wordt plots beëindigd met een algemene verwijzing naar “interne compliance” of “risicobeleid”.

Als je vermoedt dat je accountant een melding heeft gedaan en je lijdt schade, vraag je je af: mag dat zomaar? En kun je hem aansprakelijk stellen of schadevergoeding eisen? Hieronder lees je hoe de meldplicht werkt, welke bescherming de accountant geniet, en wat jij eventueel kunt doen.

Schadevergoeding eisen na FIU-melding door je accountant

Wat is de FIU en wat moet je accountant doen?

FIU-Nederland (Financial Intelligence Unit Nederland) is het nationale meldpunt waar ongebruikelijke financiële transacties worden verzameld en geanalyseerd. De organisatie valt onder het ministerie van Justitie en Veiligheid en werkt samen met politie, FIOD, de Belastingdienst en het Openbaar Ministerie. Verdachte zaken worden doorgestuurd voor verder onderzoek.

FIU-Nederland is het officiële meldpunt voor ongebruikelijke geldstromen. Meldingen zijn verplicht op basis van objectieve en subjectieve indicatoren, zoals vastgelegd in de Wwft en de bijbehorende nadere regelgeving. Een volledige lijst van deze indicatoren is te vinden op de websites van FIU-Nederland en het Bureau Financieel Toezicht (BFT), die beide voorbeelden en toelichtingen geven voor meldingsplichtige instellingen zoals accountants. Op grond van de Wwft (Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme) moet je accountant verplicht een melding doen bij de FIU als hij iets verdachts ziet. Bijvoorbeeld een transactie die niet past bij jouw profiel, of een betaling met contant geld boven een bepaald bedrag.

De accountant moet melden zodra hij vermoedt dat een transactie ongebruikelijk is. Dat hoeft geen bewijs van witwassen te zijn; een vermoeden op basis van indicatoren is genoeg. Die indicatoren zijn onderverdeeld in objectieve en subjectieve signalen. Voorbeelden van objectieve indicatoren zijn contante betalingen van €10.000 of meer, ongebruikelijke transacties tussen niet-verwante partijen, of het gebruik van ingewikkelde constructies zonder duidelijke zakelijke reden. Subjectieve indicatoren zijn bijvoorbeeld situaties waarin de klant ontwijkend reageert op vragen, onverklaarbare afwijkingen in de administratie, of transacties die niet passen bij het profiel van de onderneming of persoon. Meldt hij niet, dan kan hij strafbaar zijn. Meldt hij wel, dan mag hij daar met niemand over praten – ook niet met jou. Dat heet het “tipping-off verbod”.

Houdt de FIU dat geheim?

Ja. Als een accountant meldt, dan blijft dat strikt geheim. Jij wordt daar niet over geïnformeerd. De FIU bevestigt of ontkent niets, ook niet via een Woo-verzoek (Wet open overheid). De naam van de melder – in dit geval je accountant – wordt nooit bekendgemaakt. Zelfs in een strafzaak blijft die informatie geheim. De melding krijgt de status “staatsgeheim – geheim”. Alleen geautoriseerde medewerkers van de FIU en bepaalde opsporingsdiensten kunnen de melding inzien. Niet jij, niet je advocaat, en niet de rechter. Tot nu toe is er geen enkel geval bekend waarin de FIU de identiteit van de melder met een betrokkene heeft gedeeld. De anonimiteit van melders is dus in de praktijk volledig gegarandeerd.

Is de accountant beschermd door de wet?

Ja. De Wwft bepaalt dat iemand die te goeder trouw en volgens de regels meldt, niet strafbaar is en ook niet aansprakelijk kan worden gesteld voor schade die uit de melding voortvloeit. Dat heet wettelijke vrijwaring. De accountant is dus beschermd zolang:

1. hij tijdig en volledig meldt;
   
2. hij dat doet op basis van feiten of indicatoren;
   
3. hij te goeder trouw handelt.
   

Zolang hij aan die voorwaarden voldoet, kun je hem niet aansprakelijk stellen voor eventuele schade, zoals blokkering van je bankrekening, verlies van zakelijke relaties of reputatieschade. De wet biedt hem daar uitdrukkelijk bescherming tegen.

Kun je schadevergoeding eisen van je accountant?

In bijna alle gevallen: nee. De wet sluit dat uit. Alleen als je kunt bewijzen dat de accountant met opzet een valse melding heeft gedaan om jou te schaden, zou je misschien een claim kunnen indienen. Maar dat is in de praktijk vrijwel onmogelijk:

• je weet officieel niet dat er een melding is gedaan;
  
• je weet niet door wie;
  
• je kunt de inhoud van de melding niet opvragen.

Ook je overeenkomst met de accountant helpt je hier niet. De Wwft gaat boven geheimhouding tussen jou en je accountant. Meldingen aan de FIU zijn wettelijk verplicht, ook als er normaal een geheimhoudingsplicht bestaat tussen jou en je accountant. Die meldplicht gaat boven de contractuele of beroepsmatige geheimhouding.

Wat kun je wel doen als je vermoedt dat je onterecht bent gemeld?

Vraag juridisch advies. Een advocaat kan samen met jou bekijken of er signalen zijn dat er een melding is gedaan en of de accountant daarbij fouten heeft gemaakt.

Vraag de accountant om uitleg. Hij mag niet zeggen of hij heeft gemeld, maar je kunt wel vragen hoe hij jouw dossier heeft beoordeeld en of hij fouten erkent in zijn analyse.

Dien een tuchtklacht in. Bij de Accountantskamer kun je een klacht indienen als je denkt dat je accountant de beroepsregels niet heeft gevolgd. Die klacht kan ook gaan over zijn interne beoordeling, zonder dat je hoeft te weten of hij een melding heeft gedaan.

Dien een privacyklacht in. Je kunt bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) een klacht indienen als je denkt dat je persoonsgegevens onrechtmatig zijn verwerkt. Dat kan bijvoorbeeld als je vermoedt dat je accountant – zeker als hij als eenmanszaak werkt – jouw gegevens zonder grondslag of doelbinding heeft gedeeld. De AP onderzoekt of de verwerking van jouw gegevens rechtmatig was. Als de verwerking is gebaseerd op een wettelijke plicht zoals de Wwft, zal de AP dat vaak als rechtmatig beschouwen. Maar bij fouten in de uitvoering of disproportionele gegevensverwerking kan er alsnog sprake zijn van een overtreding.

Je kunt je accountant eventueel de volgende brief sturen:

Onderwerp: Verzoek om toelichting op uw beoordeling in het kader van de Wwft

Geachte mevrouw [naam accountant],

Ik heb aanwijzingen dat informatie over mij of mijn onderneming mogelijk is verstrekt aan derden, vermoedelijk naar aanleiding van een beoordeling door u op basis van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft).

Daarom vraag ik u om een toelichting op de interne afwegingen die u over mijn dossier hebt gemaakt. Concreet wil ik van u weten:

op welke feiten of transacties uw beoordeling is gebaseerd;

welke interne stappen u hebt genomen voorafgaand aan een eventuele externe melding;

hoe u hebt gewaarborgd dat uw beoordeling voldeed aan uw zorgplicht en de geldende gedragsregels voor accountants.

Ik vraag u nadrukkelijk niet om te bevestigen of u een melding hebt gedaan. Wel verwacht ik openheid over de manier waarop u tot uw beoordeling bent gekomen, welke procedure u hebt gevolgd en hoe u deze hebt onderbouwd.

Als achteraf blijkt dat u onzorgvuldig hebt gehandeld of uw bevoegdheden hebt overschreden, dan houd ik u aansprakelijk voor alle schade die daarvan het gevolg is.

Ik zie uw reactie graag binnen vijf werkdagen tegemoet.

Met vriendelijke groet,

Houd rekening met het volgende:

Je krijgt geen inzage in meldingen over jezelf.

De naam van de melder wordt nooit bekendgemaakt.

De accountant mag er niets over zeggen.

De rechter krijgt de melding niet te zien.

Woo-verzoeken of inzageverzoeken leveren niets op.

Samenvattend

Je kunt in de praktijk geen schadevergoeding eisen van je accountant voor een melding bij de FIU. De wet verplicht hem om te melden én beschermt hem als hij dat netjes doet. Die bescherming geldt zowel tegenover civiele claims als strafrechtelijke procedures, zolang hij de melding te goeder trouw en volgens de regels heeft gedaan. Je krijgt nooit te horen of je bent gemeld en wie dat heeft gedaan. Zelfs bij een strafzaak blijft dat geheim. Alleen als je kunt aantonen dat de accountant moedwillig en zonder enige grond valse informatie heeft verstrekt, zou je hem aansprakelijk kunnen stellen – maar dat bewijs is in de praktijk niet te leveren. Je enige opties zijn een tuchtklacht of een formeel verzoek tot toelichting, waarbij je zijn beoordeling kritisch laat toetsen.